Ένα από τα χιλιοειπωμένα ερωτήματα γύρω από τον κόσμο του ποδοσφαίρου είναι το πασίγνωστο -εδώ και πάνω από 20 χρόνια- "Μαραντόνα ή Πελέ?". Η FIFA και η Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή επέλεξαν ξεκάθαρα τον Πελέ, αλλά ποιος είπε πως έχουν δίκιο;
Ο Πελέ κατόρθωσε να κατακτήσει τρία παγκόσμια κύπελλα και τίτλους με την Σάντος. Στον πρώτο του τελικό σε μουντιάλ, το 1958 κόντρα στην Σουηδία, ήταν 17 χρονών. Στον τελικό πέτυχε δύο γκολ, έχοντας πλάι του συμπαίχτες όπως ο Βαβά, ο Ζαγκάλο, ο Ντίντα κι ο απίστευτος Γκαρίντσα. Οι Βραζιλιάνοι επιβλήθηκαν των Σουηδών με 5-2. Το 1962 ο Πελέ τραυματίστηκε στο δεύτερο ματς τής διοργάνωσης, μένοντας έξω από τη συνέχεια του τουρνουά. Εν τέλει, όμως, η Βραζιλία κατέφερε και χωρίς αυτόν να πάρει το παγκόσμιο κύπελλο.
Η ομάδα της Βραζιλίας του 1970 ακόμη μνημονεύεται από κάθε ποδοσφαιρόφιλο. Μία καταπληκτική ομάδα που μόνο στόχο είχε την επίθεση, δηλαδή το θέαμα και τα γκολ. Στον τελικό της 21ης Ιουνίου τού 1970, στο στάδιο Αζτέκα στο Μεξικό, βρέθηκε η Ιταλία τού Φακέτι, του Ρίβα, του Ματσόλα, του Ριβέρα και τού Μπονισένια. Αλλά ο Πελέ και πάλι είχε καταπληκτικούς συμπαίχτες και για προπονητή είχε τον συμπαίχτη πριν μερικά χρόνια, Μάριο Ζαγκάλο. Δίπλα στον Πελέ στέκονταν ο Τοστάο, ο Ριβελίνο, ο αρχηγός Κάρλος Αλμπέρτο, ο Ζαϊρζίνιο (πέτυχε εφτά γκολ σε εφτά ματς, όμως πρώτος σκόρερ της διοργάνωσης αναδείχθηκε ο εκπληκτικός Γκερντ Μίλερ) και άλλοι σπουδαίοι παίχτες. Το επιθετικό ποδόσφαιρο των Βραζιλιάνων κατατρόπωσε το "κατενάτσιο" των Ιταλών, με αποτέλεσμα ο Πελέ και η παρέα του να μνημονεύονται ακόμα ως η καλύτερη εθνική που πέρασε ποτέ. Ο Πελέ, ο Γκέρσον, ο Ζαϊρζίνιο και ο Κάρλος Αλμπέρτο πέτυχαν τα γκολ των Βραζιλιάνων, ενώ από πλευράς Ιταλίας σκόραρε ο Μπονισένια, ισοφαρίζοντας σε 1-1 (ισοφάρισε το γκολ από την κεφαλιά του Πελέ). Το τέταρτο γκολ της Βραζιλίας, αυτό τού Κάρλος Αλμπέρτο, θεωρείται ένα από τα καλύτερα τού παγκοσμίου κυπέλλου αλλά και τού ποδοσφαίρου γενικότερα. Οι Βραζιλιάνοι άλλαξαν αρκετές φορές την μπάλα από την άμυνα ως την επίθεση, με τον Πελέ να τραβάει έξω από την περιοχή τούς Ιταλούς αμυνόμενους και να πασάρει δεξιά στον Κάρλος Αλμπέρτο που ακολουθούσε. Αυτός σούταρε χωρίς να κοντρολάρει, με την μπάλα να καταλήγει στα δίχτυα τού Αλμπερτόζι. Η μεγαλύτερη αδικία για τον Πελέ θεωρώ πως είναι η αλησμόνητη φάση κόντρα στην Ουρουγουάη, με την περίφημη προσποίηση
Στην Σάντος πέτυχε πάρα πολλά γκολ, κέρδισε και αρκετούς τίτλους. Όμως, τον καιρό που η καριέρα τού Πελέ έφτανε στο τέλος της, η καριέρα ενός άλλου τεράστιου ποδοσφαιριστή, ενός ιερού τέρατος τού ποδοσφαίρου, ξεκινούσε να ανατέλει.
Και το όνομα αυτού, (επίσης) πασίγνωστο και μεγαλοπρεπές. Ντιέγκο Αρμάντο Μαραντόνα. Ο θεός, όπως χαρακτηρίστηκε από πάρα πολλούς, τού παγκοσμίου ποδοσφαίρου. Ο άνθρωπος που τελευταία στιγμή έμεινε εκτός αποστολής από την εθνική Αργεντινής του 1978, η οποία τελικά κατέκτησε τον κύπελλο κερδίζοντας στον τελικό 3-1 τούς Ολλανδούς (χωρίς τον Κρόιφ). Ο Μαραντόνα ξεκίνησε από την Αρχεντίνος Τζούνιορς, πριν μεταπηδήσει στην Μπόκα. Ακολούθησε η Μπαρτσελόνα, μέχρι να φτάσει στη Νάπολι. Μέχρι να φτάσει στην πόλη που πίνουν ακόμη νερό στ' όνομά του. Στις 22 Ιουνίου τού 1986, στο στάδιο Αζτέκα, ο Μαραντόνα θεοποιήθηκε, μυθοποιήθηκε, καθιερώθηκε ως τεράστιο μέγεθος. Κάθε μεγάλος παίχτης έχει στο ενεργητικό του στιγμές που ξεχωρίζουν. Ο Πελέ είχε τα παγκόσμια κύπελλα ως τότε, ο Πούσκας το γκολ με την Αγγλία στο 3-6 τού Γουέμπλεϋ υπέρ της Ουγγαρίας, πολλοί από τους παίχτες τής Ρεάλ τα κύπελλα πρωταθλητριών, ο Κρόιφ τα πρωταθλητριών και τις "χρυσές μπάλες", ο Μπεκενμπάουερ είχε κι αυτός τρόπαια. Ο Μαραντόνα ως τότε, δεν είχε κάτι που να τον έκανε να ξεχωρίσε. Δεν είχε κάτι που να το 'βλεπε κάποιος τυχαίος άνθρωπος και να έλεγε "Να, αυτός είναι ο Μαραντόνα". Όμως, στις 22 Ιουνίου του '86 απέκτησε μεγάλη στιγμή. Για την ακρίβεια, απέκτησε δύο μεγάλες στιγμές. Η Αργεντινή αντιμετώπιζε την Αγγλία, για τα προημιτελικά τού παγκοσμίου κυπέλλου. Η μπάλα πήρε ύψος, ο Μαραντόνα κινήθηκε για την κεφαλιά και την έστειλε στα δίχτυα. Μόνο που αντί να χρησιμοποιήσει το κεφάλι του, χρησιμοποίησε το χέρι του. Το περίφημο "χέρι τού Θεού", όπως ο ίδιος το χαρακτήρισε αργότερα. Κι αν οι Άγγλοι γκρίνιαξαν όσο δεν έπαιρνε σ' αυτή τη φάση, αν όλος ο κόσμος τον αμφισβήτησε έστω και λίγο, ο Ντιέγκο είχε έτοιμη την απάντηση. Μία απάντηση με απίστευτη ποιότητα, μία απάντηση καλλιτεχνική όσο δεν παίρνει. Δεν είχαν σταματήσει πλήρως οι διαμαρτυρίες των Άγγλων, όταν ο Μαραντόνα πήρε την μπάλα λίγο πίσω από τη σέντρα, περίπου 60 μέτρα από το τέρμα τού Πίτερ Σίλτον. Αφού διέσχυσε τα μέτρα από το σημείο που μπήρε την μπάλα ως τη μικρή περιοχή, αφού πέρασε για πλάκα όλους τους Άγγλους που βρήκε μπροστά του, πέρασε και τον τερματοφύλακα της Αγγλίας και πέταξε την μπάλα στα δίχτυα, για να αναπαυθεί από αυτό το μακρινό ταξίδι. Το "γκολ τού αιώνα" μόλις είχε επιτευχθεί. Σπάνια καταλαβαίνεις αν ένα γκολ θα μείνει στην ιστορία τόσο έντονα, αν θα μνημονεύεται για πολλές δεκαετίες ακόμα. Όμως, στην περίπτωση αυτή όπως και σε άλλες, όπως τού Ζιντάν στον τελικό κόντρα στη Λεβερκούζεν στο Χάμπντεν Παρκ το 2002, το πέναλτυ με πάσα τού Κρόιφ και το βολέ τον Μάρκο Βαν Μπάστεν στον τελικό τού Euro του 1988, τη στιγμή που τα βλέπεις καταλαβαίνεις πως πρόκειται για κάτι πέρα από τα συνηθισμένα. Συνειδητοποιείς πως αυτό το γκολ θα το ξέρουν οι επόμενες γενιές, συνειδητοποιείς απλά πως δε χρειάζεται να αποκτήσει διαχρονικότητα γιατί την έχει ήδη. Ακριβώς έτσι έγινε και με τον Μαραντόνα...
Όμως, ο Μαραντόνα δεν έμεινε στη διάκριση αυτή, δεν είναι ένας παίχτης που απλά αγωνίστηκε σε 4 παγκόσμια κύπελλα, φτάνοντας σε 2 τελικούς και κερδίζοντας τον έναν. Εκτός από τις διακρίσεις με την εθνική Αργεντινής, ο Μαραντόνα είχε τρεις πολύ μεγάλες διακρίσεις και με την Νάπολι. Δύο πρωταθλήματα (1987,1990) κι ένα κύπελλο ΟΥΕΦΑ (1989) δεν είναι λίγο πράγμα. Σήμερα κάτι τέτοιο είναι αδύνατο να πραγματοποιηθεί για τουλάχιστον δύο λόγους. Πρώτον, δεν υπάρχει ομάδα που να έχει έναν μεγάλο παίχτη και να μένει μόνο με αυτόν, θα κινηθεί σίγουρα για την απόκτηση ενός ακόμη. Αν δεν κάνει αυτό, τότε σίγουρα θα αποκτήσει πολλούς καλούς παίχτες να τον πλαισιώσουν. Όμως, αυτό ας πούμε ότι υπάρχει περίπτωση μία στις τόσες να πραγματοποιηθεί. Ο άλλος λόγος είναι πως, πλέον, δεν υπάρχει παίχτης τέτοιο διαμετρήματος. Είτε το πάρουμε από πλευράς ποιότητας, είτε πάθους, είτε δύναμης, είτε προσωπικότητας. Πάντα θα υπάρχουν στοιχεία που θα λείπουν.
Ας πάρουμε τον Κακά, τον Μέσι, τον Κριστιάνο Ρονάλντο, τον Ραούλ και τον Τζέραρντ. Ο Κακά έχει εκπληκτικό διασκελισμό με την μπάλα στα πόδια, φοβερή τεχνική, εξαιρετική πάσα και αρκετά άλλα στοιχεία. Όμως, δεν παθιάζεται τόσο πολύ και δεν έχει την αστρόσκονη που είχε ο Μαραντόνα στο θέμα της προσωπικότητας. Ο Μέσσι είναι ένας άλλος καταπληκτικός ποδοσφαιριστής. Και αυτός πολύ γρήγορος, απίστευτα ευκίνητος, που κολλάει την μπάλα στα πόδια. Δεν είναι δυνατός, τού λείπει το πάθος και τραυματίζεται εύκολα. Ο Ρονάλντο και αυτός ικανότατος. Ταχύτατος, τεχνίτης, με πολύ καλό σουτ και πολύ καλό φάουλ. Δυνατό παιδί, όμως ούτε αυτός έχει την κατάλληλη προσωπικότητα. Επιπλέον, ο Πορτογάλος τής Ρεάλ δε χρησιμοποιεί (κατά την άποψή μου πάντα) όσο θα έπρεπε το μυαλό του. Έχει τόσες ικανότητες, που αν χρησιμοποιήσει σωστά τον εγκέφαλό του, θα κάνει θαύματα. Ο Ραούλ είναι ο πρώτος σκόρερ στην ιστορία τού κυπέλλου πρωταθλητριών/Τσάμπιονς Λιγκ, πρώτος σκόρερ και πρώτος σε συμμετοχές στην ιστορία της Ρεάλ. Μεγάλος ηγέτης και παθιάζεται. Σε δύναμη υστερεί λιγάκι, όμως η ικανότητά του στο σκοράρισμα είναι μοναδική! Πολύ μεγάλη προσωπικότητα, όμως του λείπει η ντρίμπλα, το άνοιγμα της μπάλας και η ταχύτητα. Και τέλος, ο Τζέραρντ είναι φτιαγμένος από στόφα μεγάλου αρχηγού και μεγάλης προσωπικότητας. Το σουτ του είναι δολοφονικό, ενώ η δύναμη και η ταχύτητά του είναι σε πολύ καλά επίπεδα. Στις πάσες είναι καταπληκτικός, όμως του λείπει η ντρίμπλα. Και σύγχρονος μέσος χωρίς ντρίμπλα δύσκολα επιβιώνει. Ο Τζέραρντ τα κατάφερε να επιβιώσει, όμως φανταστείτε τι θα έκανε εάν μπορούσε να ντριμπλάρει. Όλοι αυτοί, όπως και άλλοι παίχτες, υστερούν σε σχέση με τον Μαραντόνα. Είτε υστερούν σε πολλά είτε σε λίγα, η ουσία είναι η ίδια. Παρ' όλ' αυτά, αν και σε μερικούς θα φανεί περίεργο, εγώ θα σταθώ στο θέμα της προσωπικότητας. Γιατί ένας παίχτης δεν κρίνεται ποτέ μόνο από την συμπεριφορά του εντός του αγωνιστικού χώρου. Κρίνεται και από τη συμπεριφορά του εκτός αυτού.
Πιο συγκεκριμένα, πάμε στις συναντήσεις των δύο μεγάλων, τού Μαραντόνα και τού Πελέ. Τα όσα έχει πει ο Πελέ για τον Μαραντόνα περί ναρκωτικών και λοιπών, βρήκαν άμεσα απάντηση από την πλευρά τού Αργεντίνου. "Μιλάει ο Πελέ που έχασε την παρθενιά του από άντρα!", δήλωσε ο Μαραντόνα. Δεν είναι η μόνη φορά που ο Μαραντόνα αποστόμωσε τον Πελέ. Το 'χει ξανακάνει. "Ο Θεός μ' έστειλε να παίξω μπάλα", δήλωσε κάποτε ο Βραζιλιάνος. Ο Μαραντόνα φυσικά απάντησε με το δικό του μοναδικό τρόπο, λέγοντας: "Δε θυμάμαι ποτέ να τον έστειλα να παίξει μπάλα". Υπάρχουν και άλλα γεγονότα. Κάποτε ο Πελέ επιλέχθηκε για διαφημιστική καμπάνια, όμως στις πρώτες πέντε συναντήσεις με τον υπεύθυνο της εταιρείας που θα έκανε τη διαφήμιση δεν κατέληξαν πουθενά. Στην έκτη τους συνάντηση, ο υπεύθυνος τού είπε πως αφού έχει πει όχι πέντε φορές αλλά ήρθε και στο έκτο ραντεβού, το όχι του έχει μία τιμή. Τοποθετώντας μπροστά στον Πελέ μία λευκή επιταγή, πήρε αυτό που ήθελε... Δε νομίζω να υπάρχει έστω και ένας, που να νομίζει πως ο Ντιέγκο θα υπέκυπτε ποτέ μπροστά σε κάτι τέτοιο. Άλλη μία περίφημη ιστορία για τους δύο σχετίζεται μ' ένα παιχνίδι για φιλανθρωπικό σκοπό. Με μεγάλους αστέρες τού παγκοσμίου ποδοσφαίρου να έχουν συμφωνήσει να αγωνιστούν, ο Μαραντόνα είπε όχι. Αμέσως όλοι έπεσαν πάνω του να τον φάνε, κατηγορώντας τον πως δε νοιάζεται και δεν είναι φιλάνθρωπος. Ο δικηγόρος τού Μαραντόνα, μη μπορώντας άλλο, βγήκε και δήλωσε πως ο Μαραντόνα αντί να παίζει μπάλα και να δίνει τα λεφτά σε οργανισμούς, κατεβαίνει στις φτωχές χώρες και τους δίνει τα λεφτά στο χέρι. Και αυτό αποτελεί ένα παράδειγμα, όπου ο Μαραντόνα φάνηκε να είναι ένα επίπεδο παραπάνω από τους άλλους. Η FIFA τού απαγόρευσε την είσοδο, εξαιτίας της χρήσης ναρκωτικών, στα γήπεδα στο μουντιάλ της Γαλλίας τού 1998, όμως ο Μαραντόνα τελικά κατάφερε να πάρει πάσο. Η σπουδαιότερη, για εμένα, στιγμή τού Μαραντόνα που έδειξε την προσωπικότητά του και το πόσο πολύ αγαπήθηκεα από τον κόσμο ήταν στο μουντιάλ του 1990, το οποίο διεξαγόταν στην Ιταλία. Η Αργεντινή τα πήγαινε πολύ καλά, με τον σχεδόν 30χρονο -τότε- Μαραντόνα θα τα πάει πολύ καλά. Η Ιταλία φτάνει στα ημιτελικά, όπου βρίσκει απέναντί της την Αργεντινή. Ο αγώνας ήταν να διεξαχθεί στο Σαν Πάολο, στην έδρα της Νάπολι, της πόλης όπου ο Μαραντόνα λατρευόταν σα θεός. Ο ίδιος δε δίστασε να κάνει την εξής απίστευτη δήλωση: "Η υπόλοιπη Ιταλία σάς θεωρεί παρακατιανούς όλο τον υπόλοιπο χρόνο και τώρα που σας χρειάζεται, σας θέλει δίπλα της. Εγώ σας αγαπώ (για) πάντα και ξέρω πως κι εσείς θα το δείξετε (ότι με αγαπάτε) υποστηρίζοντας την Αργεντινή!". Όσο περίεργο, όσο τρελό κι αν μοιάζει σε μερικούς, πάρα πολλοί Ιταλοί υποστήριξαν την Αργεντινή. Ο Μαραντόνα εισέπραξε την αγάπη και την υποστήριξε τού κόσμου για όσα είχε προσφέρει, για τόσο μεγάλη προσωπικότητα πρόκειται. Κατάφερε να κάνει τούς Ιταλούς να προδώσουν για μια βραδιά την ίδια τους τη χώρα, υποστηρίζοντας την Αργεντινή τού Ντιέγκο! Για την ιστορία, η Αργεντινή πέρασε στον τελικό. Εκεί, όμως, ηττήθηκε από τη Γερμανία, σ' έναν σχετικά άχαρο αγώνα, με 1-0.
Ο Πελέ ποτέ δεν έφτασε και δεν πρόκειται να φτάσει την προσωπικότητα τού Μαραντόνα. Για μένα, ο Μαραντόνα ποδοσφαιρικά ήταν μακράν ποιοτικότερος. Όμως, στέκομαι περισσότερο στην προσωπικότητα. Έχοντας τατουάζ στον μπράτσο τον Τσε Γκεβάρα, κάνοντας τους Ιταλούς να προδώσουν τη χώρα τους για ένα βράδυ, πηγαίνοντας κόντρα στο κατεστημένο πολύ συχνά, σκοράροντας το "γκολ τού αιώνα", κερδίζοντας πρωταθλήματα και κύπελλο ΟΥΕΦΑ με τη Νάπολι, δίνοντας λεφτά αυτοπροσώπως σ' όσους τα 'χουν ανάγκη και κάνοντας όσα άλλα έχει κάνει, ο Μαραντόνα δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί μόνο ως ποδοσφαιριστής ή προπονητής. Αντιμετωπίζεται ως είδωλο, ως σύμβολο, ως θεός για μερικούς ή όπως λένε στο εξωτερικό, αντιμετωπίζεται ως icon. Αυτή είναι κατ' εμέ η μεγάλη διαφορά ανάμεσα στον Βραζιλιάνο μύθο και τον Αργεντίνο μύθο. Διότι στο επιχείρημά μου πως ο Μαραντόνα ήταν ποιοτικά αρτιότερος, θα βρεθεί κάποιος να με αντικρούσει λέγοντάς μου για τα 3 παγκόσμια κύπελλα τού Πελέ. Η κουβέντα θα συνεχιστεί με εμένα να λέω για τις ομάδες που αγωνίστηκε ο ένας και ο άλλος, και τον συνομιλητή μου να επιχειρηματολογεί αναφερόμενος στα πολλά περισσότερα γκολ που πέτυχε ο Πελέ. Και μάλλον με αυτόν τον τρόπο, δε βγαίνει άκρη. Επειδή, όμως, ως προσωπικότητες οι διαφορές είναι τεράστιες, ο Μαραντόνα επικρατεί και μάλιστα άνετα.
Τα ναρκωτικά ήταν ένα από τα αρνητικά που είχε ο Μαραντόνα. Αλλά ποιος δεν έχει αρνητικά στη ζωή; Ποιος δεν κουβαλάει και άσχημες στιγμές; Απλά, κανένας. Όμως, ο Ντιεγκίτο δεν αντισταθμίζει απλά τα αρνητικά με όλα τα θετικά του. Τα υποβαθμίζει σε σημείο εξάλειψης, σε σημείο που το όλο θέμα της κοκαΐνης θεωρείται αμελητέα ποσότητα. Αυτή είναι η μαγεία τού Μαραντόνα, γιατί είναι άνθρωπος που μαγεύει και εκτός γηπέδων...
Πάντως, όπως και να 'χει, όποια κι αν είναι η γνώμη σας σχετικά με το λεγόμενο "αιώνιο ερώτημα", σημαντικότερο είναι πως αυτοί οι δύο παίχτες, όπως και εκατοντάδες άλλοι μεγάλοι ποδοσφαιριστές, προσέφεραν στιγμές μοναδικές, στιγμές ανεπανάληπτες. Στιγμές που ένωσαν λαούς, στιγμές που θα θυμούνται όσοι τις είδαν για πάντα και θα αφηγηθούν στα παιδιά και στα εγγόνια τους, για να τα ξέρουν και αυτά. Στιγμές που δύσκολα θα δούμε στο μέλλον, καθώς η εμπορευματοποίηση επηρεάζει πια σχεδόν κάθε τομέα της ζωής μας. Και μόνο αν βρεθούν άνθρωποι με πολύ μεγάλες προσωπικότητες, όχι μόνο στο χώρο τού αθλητισμού αλλά γενικά, μπορούμε να ελπίζουμε πως κάποια μέρα θα ζήσουμε κι εμείς κάτι που θα αξίζει τον κόπο να το αφηγηθούμε σε όσους δεν το γνωρίζουν. Μακάρι, κάποτε, να συνειδητοποιήσουμε όλοι πως τα πράγματα δεν είναι τόσο ιδανικά όσο θέλουμε, άσχετα αν πρέπει να κάνουμε όνειρα.
Και μάλλον αυτός είναι ο λόγος που αυτοί οι δύο παίχτες θεωρούνται οι σπουδαιότεροι που πέρασαν, άσχετα αν μερικοί διαφωνούν (είμαι κι εγώ μέσα σε αυτούς). Γιατί μπόρεσαν, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, να κάνουν εκατομμύρια ανθρώπους ανά την υφήλιο να ονειρευτούν και να χαρούν, να ξεφύγουν για λίγο από τη σκληρή πραγματικότητα. Γι' αυτό το ποδόσφαιρο είναι τόσο λαοφιλές, διότι υπάρχουν στιγμές όπου παύει να είναι ένα απλό παιχνίδι. Και στην τελική, γι' αυτές τις στιγμές αξίζει. Αξίζει για τις στιγμές που μας κάνει να ονειρευόμαστε...
Συχνά κράζουμε Θεό ή θεούς για διάφορα, συχνά κράζουμε και τους ίδιους τους ανθρώπους. Μέσα στην απόλυτη βαρεμάρα μιας νύχτας, είπα κι εγώ να γράψω κάτι για να τους κράξω παράλληλα. Και δεν υπήρχε πιο κατάλληλο θέμα από τον... χρόνο.
